NighTrain Station Guns N' Roses

W numerze 2/2015 Kerrang! znajduje się ciekawe zestawienie 20 utworów z obozu GNR, które najlepiej reprezentują charakter zespołu. Oto one:


20. There Was A Time
18 lat w produkcji, personel dłuższy niż dyskografia wielu zespołów - Chinese Democracy podzieliła fanów od czasu wydania jej w 2008 roku. Mimo wielu zarzutów dotyczących długiego czasu powstawania, skomplikowania, czy nawet „autentyczności“ jako płyty Guns N’Roses, jakość muzyki mówi sama za siebie. Przykład: There Was A Time, jeden z niewielu kawałków w których na gitarze zagrał sam Axl Rose. Podczas gdy byli koledzy z zespołu byli nieco bardziej aktywni niż Axl, kiedy on metodycznie dopieszczał swoje arcydzieło, utwory takie jak ten pretendują do najlepszych kawałków muzyki jakie wyszły spod szyldu GNR od czasów Use Your Illusion II.
Ciekawostka: Założyciel A Perfect Circle, Billy Howerdel został zatrudniony do aranżacji i nagrania There Was A Time, chwaląc później Axla za niestrudzone dążenie do perfekcji.

19. Coma
Najdłuższy utwór w arsenale Gunsów jest prawdopodobnie najmroczniejszą, najgłębszą próbą zgłębienia psychiki Axla i wcześniejszej próby samobójczej. „Zacząłem pisać Come kiedy 4 lata temu przedawkowałem ze stresu. Nie mogłem tego znieść“ - powiedzial Axl w wywiadzie dla MTV w 1990. „Po prostu wziąłem garść tabletem i podczas kłótni połknąłem całość. Wylądowałem w szpitalu. Niektórzy mogliby odebrać źle ten utwór i pomyśleć, że nawołuje do wprowadzenia się w taki stan. To dość skomplikowane, bawię się słowami by pokazać, że jest jeszcze jakaś nadzieja“. Epicki kawałek - nie posiadający nawet refrenu - kończy się monologiem odwołującym się do autodestrukcyjnych tendencji zespołu w przeszłości.
Ciekawostka: Efekty słyszane na Comie zostały nagrane przez Bruce’a Fostera, edytora dźwięku, który na przełomie lat 80-tych i 90-tych pracował nad takimi filmami jak „Sister Act“, „Arachnofobia“, „Ghostbusters“, „Hot Shots! Part DeDeux“.

18. Breakdown
W swojej autobiografii Slash opisał Breakdown - jeden z wybijających się kawałków na UYI - jako najbardziej problematyczny utwór podczas całego procesu nagrywania albumów UYI. Umieszczony na płycie po szybszych rockerach, w samym środku albumu, to kawałek który pokazuje miłość Axla do muzyki głębokiego Południa w jeszcze bardziej oczywisty sposób niż SCOM do Lynyrd Skynyrd. Co więcej, pod koniec Axl recytuje pozornie bezsensowny monolog z filmu „Znikający Punkt“ z 1971 - to moment, ktory wg. Axla „nie wyszedł tak jak tego chciał“.

17. Right Next Door To Hell
Otwierająca UYI I minuta nie pozostawia złudzeń ze wstrząsajacym ziemią basem Duffa sączącym się z głośników oraz Izzym i Slashem, którzy drapią struny i zaczynają riff. Right Next Door To Hell było napisane przez współkompozytora z Hanoi Rocks - Timo Kaltio, który odwiedzał Izzy’ego w 1988 i dodał refren na demówkę podczas lekkiej popijawy. Lata później Izzy poprosił go o zgodę na użycie, co niewątpliwie prowadziło do przekazania dużych sum pieniędzy, wg. słów samego zainteresowanego wydanych na samochody. Jest to jedna z najcięższych piosenek GNR i prawdopodobnie tak już zostanie.
Ciekawostka: Powodem dla którego utwór jest szczególnie zajadły, nawet wg. standardów Axla, jest jego była sąsiadka z Zachodniego Hollywood, Gabriella Kantor. Twierdziła, że Axl napadł na nią z butelką drogiego Chardonnay i kawałkiem kurczaka, co poskutkowało aresztem i procesem wokalisty. „Myślę, że gdybym uderzył ją tą butelką to raczej by nie wstała“, skomentował Axl dla People Magazine i twierdził, że to „obsesyjna fanka, która źle zniosła odrzucenia“. Koniec końców, pozew został odrzucony z powodu braku dowodów. Mieszkanie zostało potem częścią przedziwnego konkursu MTV pt. „Eksmituj Axla“.

16. Outa Get Me
Przed przeniesieniem się do Miasta Aniołów ze swoją ówczesną dziewczyną, Giną Siler pod koniec 1982, Axl Rose wychowywał się w Lafayette w Indianie. Axl stał się znany miejscowym władzom, będąc aresztowany ponad 20 razy po tym jak dowiedział się podczas przeglądania papierów ubezpieczeniowych, że został adoptowany. W obliczu zarzutów o recydywę, wokalista zdecydował, że czas na nowy start. Outa Get Me to środkowy palec wymierzony w system, który go zawiódł wtedy kiedy najbardziej tego potrzebował, unieśmiertelniony w słowach: „I lose my head, I close my eyes, they won’t touch me, ‘cause I got somethin’ I been buildin’ up inside, I’m already gone“.

15. You Could Be Mine
Jeśli YCBM brzmi bardziej jak kawałek z AFD niż z UYI, to dlatego, że został napisany w okresie debiutanckiej płyty GNR. Mimo tego, że utwor został odłożony na półkę, znakomicie posłużył jako singiel otwierający nowy rozdział. Zainspirowany przez zerwanie Izzy’ego z aktorką/modelką Angelą Nicoletti, został włączony do jednego z największych filmów tamtego roku - Terminator 2: Judgement Day. W tamtym czasie mówiło to wszystko o GNR - największym wtedy zespole rockowym na świecie.

14. Civil War
Jedyny utwór z „Iluzji“ w którym na perkusji zagrał Steven Adler - nagrany tuż przed jego wyrzuceniem za uzależnienie od narkotyków.Civil War zadebiutowało na charytatywnym albumie  „Nobody’s Child: Romanian Angel Appeal“ w 1990. Wykuty przez Slasha, Axla i Duffa podczas soundchecków i zainspirowany takimi wydarzeniami jak zabójstwa Johna Kennedy’ego i Martina Luthera Kinga, czy wojną w Wietnamie, „Civil War“ rozpoczyna nagranie z filmu „Cool Hand Luke“ z 1967. Następnie Axl wygwizduje melodię zapożyczoną z hymnu wojennego z 1863 pt. „When Johnny Comes Marching Home“ i recytuje przemówienie jednego z generałów Świetlistego Szlaku. Axlowi tak podobał się fragment z „Cool Hand Luke“, że użył go 17 lat później na utworze „Madagascar“.
Ciekawostka: Słowa „D’you wear a black armband, when they shot the man who said, ‘Peace could last forever?“ odnoszą się do marszu pokoju po zabójstwie Luthera Kinga, na który Duff został zabrany przez swoją mamę jako dziecko.

13. Mr. Brownstone
Ze wszystkich utworów pojawiajacych się na AFD, „Mr. Brownstone“ jest prawdopodobnie najbardziej proroczym. Ich pierwszy singiel w UK wprowadził nas w świat uzależnionych od heroiny. Napisany jednej nocy w mieszkaniu striptizerki Desi Craft (ówczesnej dziewczyny Izzy’ego), był w pewnym sensie biograficzny ponieważ Slash i Izzy pisali o własnych doświadczeniach. Słowa zostały napisane na papierowej torbie od zakupów. 18 października 1989, kiedy GNR otwierało koncert The Rolling Stones w L.A Coliseum, tytuł utworu odzwierciedlał stan zespołu: „Nienawidzę tego robić na scenie, ale próbowałem każdego innego jebanego sposobu“ powiedział Axl publiczności. „Jeśli niektórzy członkowie zespołu nie wezmą się do kupy, to będzie ostatni koncert GNR jaki zobaczycie, ponieważ jestem zmęczony ludźmi w tej organizacji, którzy tańczą z pieprzonym Panem Brownstone“. Lata później w wywiadzie dla Los Angeles Times, wokalista przyznał: „Patrzyłem jak mój zespół rozpada sie mentalnie i fizycznie, to był dość ciężki ruch robić to na scenie, ale próbowaliśmy wszystkiego innego i nic się nie zmieniało“.

12. Patience
Jedyny singiel z płyty „Lies“ powstałej po AFD, „Patience“ było zwrotem w nieco spokojniejszą i wrażliwszą stronę, z Duffem odkładającym bas by dołączyć do Izzy’ego na gitarze akustycznej. Utwór został nagrany za jednym podejściem i, o ironio, był ostatnim klipem w jakim pojawiał sie Steven Adler, mimo że nie zagrał na utworze. Mimo, że utwór został stworzony przez Izzy’ego, tajemnicą pozostaje co go do tego popchnęło. Nie ma też oficjalnego potwierdzenia czego dotyczą słowa - związku Axla z Erin Everly, czy Izzy’ego z Angelą Nicoletti.
Ciekawostka: Axl często mówił, że chociaz jest bardzo zadowolony z Patience i trzech innych kawałków akustycznych na „Lies“, nie podobało mu się brzmienie jego własnego głosu i chciałby go nagrać ponownie.

11. It’s So Easy
Powiedzieć, że pierwszy singiel z AFD był wtopą byłoby lekką przesadą, ale z pewnością nie udało mu się wypromować zespołu tak jak Tom Zutaut (który podpisał z nimi kontrakt) obiecał szefom z Geffen. Nie dbaliśmy o to - w 51 nr. Kerrang, Howard Johnson przyznał im 5 gwiazdek odnotowujac, że „aktualny singiel zespołu nie chce się przypodobać na siłę ludziom w radiu. Krzyk Axla „So fuckin easy!“ to wystarczająca gwarancja nieobecności na antenie“. W tym aspekcie „It’s So Easy“ pierwszym z wielu środkowych palców, które dopiero miały nadejść. Skomponowany przez Duffa i Westa Arkeena utwór zawsze będzie niósł ze sobą pewien smutek związany ze śmiercią dwóch fanów zadeptanych na śmierć na początku koncertu GNR w Donnington w 1988.

10. Locomotive
Jeden z bardziej eksperymentalnych utworów na UYI II, „Locomotive“ było wykonane na żywo tylko kilka razy, ale pokazuje kolejną z wielu twarz bestii zwanej GNR. Slash nagrał swoje partie z włączonym efektem wah-wah, podczas gdy Axl nagrał kilka warstw wokalu. Od głębokiego barytonu, po niemal warkot tenora, tak by dać efekt kilku głosów uwięzionych w jednej głowie („I know it looks like I’m insane...“).

9. My Michelle
Bądź ostrożny jeśli życzysz sobie czegoś, a Axl Rose jest w pobliżu - Michelle Young, przyjaciółka zespołu, doświadczyła tego na własnej skórze. Jednej nocy siedziała w samochodzie z Axlem kiedy usłyszeli w radiu utwór Eltona Johna „Your Song“ i stwierdziła, że zawsze marzyła żeby ktoś napisał o niej piosenkę. Rezultatem był brutalny utwór dokumentujący jej dysfunkcyjną rodzinę i walkę z nałogiem.

8. Sweet Child O’Mine
Jeżeli chodzi o żarty, można śmiało stwierdzić, że ten jest Slasha najlepszym. Podczas jednej z legendarnych sesji w „Hell House“ gitarzysta wygłupiał się na gitarze i robił miny podczas przedziwnych przebiegów po gryfie. Koledzy z zespołu zaczęli coś dogrywać  i w ciągu godziny powstały podwaliny jednego z ich największych hitów. Axl podsłuchiwał z pokoju na górze i będąc zainspirowanym prawdziwą szczerością jego bohaterów z Lynyrd Skynyrd, opisał swoje uczucia do ówczesnej dziewczyny - Erin Everly. Jak głosi wieść, pod koniec utworu zespól utknął i Axl zapytał „where do we go, where do we go now?“, a Spencer Proffer (producent dema) zorientował się, że to właśnie tego szukają. Chociaż utwór był potencjalnym singlem, zespół umieścil go na drugiej stronie AFD, próbując ukryć go przed wytwórnią w obawie, że tak łagodny utwór może zagrozić ich ówczesnej reputacji.
Ciekawostka: Tom Zutaut, który podpisał z zespołem kontrakt w imieniu Geffen Records, przypomina sobie jak kłótnia z Axlem omal nie poskutkowala w braku SCOM na płycie.
„Zawsze czuło się, że Gunsi nie mieli utworu, którego by najbardziej potrzebowali. Mieli świetne punkowe, hardrockowe utwory i potrzebowali czegoś co odróżniłoby ich od reszty zespołów. W tamtym okresie chodziłem chyba na każdy ich koncert ale, któregoś dnia Marc Canter zadzwonił do mnie i powiedział „Definitywnie musisz przyjść na nastęny koncert w Whisky A Go Go, właśnie napisali niesamowity utwor’ i tym utworem było SCOM. Poszedłem na koncert, usłyszalem kawalek i wiedziałem już, ze byli gotowi nagrać coś co stało się potem największym debiutem w historii rocka.
W studiu mieli dużo piosenek. Pewnego pamiętnego dnia Axl powiedział, że ma utwór który chciałby żebym usłyszał. Usiadł i zagrał mi November Rain. Tego samego dnia Izzy zagrał mi Patience. Mieliśmy także Don’t Cry. Więc powiedziałem „co my do cholery zrobimy z tymi wszystkimi utworami?“. Jedną z klasycznych kłótni jaką prowadziłem z Axlem było to czy umieścić Don’t Cry na AFD. Czułem, ze SCOM jest tą iskierką w której było widać to co ja sam widziałem w ich wczesnych występach, to był ten utwór który zmusił ich do wejścia do studia i był mocniejszy niż Don’t Cry, więc zdecydowaliśmy się odłozyć Don’t Cry na półkę. Myślę, że dobrze zrobilismy!“.

7. Don’t Cry
Jedyny utwór pojawiający się na obydwu „Iluzjach“, druga wersja zawiera alternatywny tekst. Nieodparty urok utworu czyni z niego jedną z najbardziej klimatycznych ballad swoich czasów. Axl wpadł na pomysł utworu zakochując się w dziewczynie Izzy’ego, Monique Lewis, która złamała mu serce przed klubem Roxy. „Żegnała się ze mną, usiadłem i po prostu zacząłem płakać, a ona powtarzała ’Nie płacz’. Przy następnym spotkaniu z Izzym napisaliśmy ten utwór w 5 minut“. Wokalista Blind Melon, Shannon Hoon który przyjaźnił się z Axlem jeszcze z czasów Lafayette gościnnie występuje na utworze i pojawia się w słynnym teledysku rozpoczynającym wyreżyserowaną przez Andy’ego Morahana trylogię (dopełnioną przez November Rain i Estranged), która zadziwia do dzisiaj.
Ciekawostka: Istnieje jeszcze trzecia wersja utworu, będąca demówką która nie zmieściła się na AFD.

6. November Rain
Ostatni singiel z UYI I pozostał od czasów wydania najbardziej transparentnym przykładem mocnej ballady i raczej nie ulegnie to zmianie. Oryginalnie utwór miał ponad 20min, ale w latach 80-tych Axl skrócił ją poniżej 9min. Wielu uważa, że był to ostatni gwóźdź do trumny tej wersji GNR, która przedkładała mocne, rockowe granie nad pompatyczne utwory. Klip był równie rozdęty jak sam utwór - kosztował ponad 1,5mln i jest jednym z najdroższych w historii muzyki. Slash przyznał w 2004, że „Zaangażowaliśmy się w te rozdmuchane klipy i momencie kręcenia November Rain to było już za dużo, za dużo szumu. Koniec końców klip był wspaniały, ale to wtedy zorientowałem się, że sprawa wymyka się nam spod kontroli“.
Ciekawostka: W klipie Stephanie Seymour, ówczesna dziewczyna Axla której później się oświadczył, gra rolę inspirowaną bylą żoną Axla - Erin Everly. Nie, wcale nie jest to dziwne.

5. Nightrain
Na AFD jest wiele utworów, które opisują czystą anarchię życia zespołu na Sunset Strip w połowie lat 80-tych, z dziwkami i dilerami dookoła. Szalejece Nightrain było hołdem GNR dla czegoś co miało na nich niebywały wpływ - taniego wina o tej samej nazwie, które dysponowało dużą mocą, a przy tym było niezwykle tanie („I'm on the Nightrain / Love that stuff! / I'm on the Nightrain / An' I can never get enough!“). Życie na krawędzi oznaczało, że było to jedyną rzeczą na jaką mogli sobie pozwolić, a słowa utworu były odą do trunku zainspirowaną wieloma ciężkimi powrotami do domu po nocach pełnych prób. Axl często radził publiczności: „W monopolowych znajdziecie Nightrain tuż obok Thunderbirda. Nightrain walnie was po bani dwa razy mocniej niż Thunderbird i jest dużo tańsze!“.
Ciekawostka: Chociaż główną rolą Izzy’ego w zespole była gitara rytmiczna, w Nightrain możemy usłyszeć go na gitarze prowadzącej - gra pierwszą część solo ok. 2 minuty.

4. Estranged
Skomponowane wyłącznie przez Axla, który dziękuje Slashowi na albumie za „niesamowite gitarowe melodie“, Estranged było napisane jako sposób poradzenia sobie z końcem małżeństwa z Erin Everly („I'll never find anyone to replace you / Guess I'll have to make it through this time / Oh, this time, without you“). I chociaż nie wydaje się być wyborem oczywistym, ostatni singiel z UYI od dawna pozostaje mocnym faworytem wśród fanów za swój nieodłączny mrok rozwijający się głęboko w złamanym sercu Axla. Być może to właśnie ten utwór powoduje najbardziej, że zastanawiamy się co jeszcze mogłoby wyjść z połączenia kolidujących sił - pianina Axla i gitary Slasha, jeśli daliby radę pracować razem. Klip kosztujący 4mln (kręcony częściowo na zewnątrz domu Axla w Malibu i zawierający niezapomniany widok Slasha wyłaniającego się z oceanu na tle fal) był ostatnim i najbardziej szalonym z całej trylogii bazującej luźno na „Without You“, krótkim opowiadaniu napisanym przez Dela Jamesa.
Ciekawostka: Andy Morahan, facet reżyserujący 3 klipy znajdujące się na liście najdroższych w historii tak wspomina chaotyczną pracę nad DC, NR i Estranged...
„Pomysł na trylogię wyszedł z opowiadania Dela Jamesa. Axl przechodził właśnie terapię regresywną, czy coś w tym stylu - przerabiał rzeczy, które przytrafiły mu się w przeszłości itp. Sam pomysł nie był szczególnie precyzyjny, chyba chodziło po prostu o fakt zakochania się Axla w dziewczynie. Nie jestem w stanie tego teraz dokładnie wytłumaczyć, co to wszystko znaczyło, ale było mnóstwo zabawy. Myślę, że wszystkie najlepsze klipy są nieco surrealistyczne.
Zespół był wtedy w stanie ciągłych zmian. Izzy właśnie odszedł, co zdenerwowało Axla i był dosyć spięty odnośnie całej dynamiki wewnątrz zespołu. Było dużo problemów personalnych i myślę, że klipy są odbiciem dość wrażliwej stanu zespołu w tamtym czasie. Rozchodził sie w szwach, więc opowiedziana historia była bardziej odzwierciedleniem tego co się działo. Byli jak wampiry - jeśli chcieliśmy nakręcić coś za dnia, musieliśmy trzymać ich bez snu przez całą noc i kręcić rano.
W końcu klip stał się niejako płótnem dla kilku ciekawych pomysłów, głównie wewnętrznych myśli Axla i tego przez co wtedy przechodził. W Estranged było mnóstwo delfinów ponieważ rozstał się ze swoją dziewczyną i powiedział mi: ’Nie chce już fajnych lasek w klipach - wole mieć delfina’. Wiedzieliśmy, że ludzi to zaskoczy.
Praca nad tymi klipami była świetną zabawą. Były dziwne, surrealistyczne i przesadzone, ale takie były czasy“.

3. Rocket Queen
Rocket Queen mogło zyskać sławę za sprawą odgłosów seksu podczas solówki Slasha, ale utwór zamykający AFD ma wiele znakomitych momentów - otwierająca utwór linia basu Duffa jest genialna, jest też świetna sekwencja końcowa. Rocket Queen to przykład utworu, który mogł być napisany tylko przez GNR. I chociaż słowa są o burdel mamie znanej jako Barbie Von Grief, w której Axl się zadurzył, to słynne jęki są zaslugą Adriany Smith (byłej dziewczyny Stevena Adlera), która została nagrana z Axlem w studiu podczas uprawiania seksu. „To była seksowna piosenka i dzika noc w studiu“ powiedział Axl w 1988 dla Hit Parader. Michael Barbiero czuł dyskomfort nagrywając sesję seksu, więc zostawił zadanie dla swojego asystenta, Vica Deyglio, który został wymieniony jako „jebany inżynier“.

2. Paradise City
Niektóre utwory zostały wręcz skomponowane by wstrząsać największymi stadionami świata. W 3 prostych akordach GNR wykuło refren jednego z najwspanialszych hymnów rockowych w historii muzyki. Wg. Slasha utwór został napisany w samochodzie przy kilku piwach podczas powrotu z koncertu w San Francisco. Śpiewając z Axlem, gitarzysta wymyślił słowa „Where the girls are fat and they’ve got big titties“ dla drugiej części utworu, ale został przegłosowany przez resztę zespołu, która zdecydowała się na słowa nieco bardziej przyjazne słuchaczom. Tak jak WTTJ, kawałek został napisany z perspektywy Axla zostawiającego Lafayette by szukać lepszego życia. I fajnych dziewczyn, rzecz jasna.

1. Welcome To The Jungle
Slash często okreslał WTTJ jako idealne przedstawienie GNR. W wielu aspektach ma rację: otwierający AFD kawałek urywa Ci głowę i wprowadza 5 facetów, którzy wkrótce mieli być znani jako Najniebezpieczniejszy Zespół na Świecie.
„Uważam, że ten utwór najwierniej oddaje to jacy jesteśmy“ mówił Axl dla Hit Parader w 1988. „Napisałem słowa w Seatlle (podczas sławetnego Hell Tour) - to duże miasto, ale jednocześnie małe w porównaniu do L.A. Opisałem to jak sam odbierałem to miasto. Jeśli ktoś przyjeżdża do L.A w poszukiwaniu czegoś, może znaleźć cokolwiek“.
Mimo, że otwierający utwór riff jest jednym z najbardziej znanych jakie wyszły spod palców Slasha, to skomponowany został przez Duffa kiedy ten mial 15 lat i grał w swoim pierwszym zespole, The Vains. Slash twierdzi, że wszystkie partie powstały w ciągu 3 godzin i już w 1985 utwór na stałe zagościł w secie Gunsów.
WTTJ było nie tylko utworem otwierającym AFD, ale katapultującym ich kariery. 7 miesięcy po wydaniu debiutanckiej płyty, kiepska sprzedaż spowodowała, że wielu ludzi w Geffen postawiło krzyżyk na zespole. Tom Zutaut wystosował ostatni, desperacki apel do swoich szefów z wytwórni by wypromować singiel poprzez klip na MTV, czyli kanał który wcześniej skreślił GNR za ich przerażającą reputację. Koniec końców podpisano umowę na puszczenie jeden raz klipu ok. 5 rano w niedzielę.
Jedno wyświetlenie wystarczyło by ruszyć karierę zespołu. „Zagrali to raz i telefony oszalały, ludzie dzwonili by puścić to jeszcze raz. Marc Canter powiedział dla K! ’W ciągu nastepnych dwóch dni grali klip non stop i zespół nagle zaczął sprzedawać 200 tys płyt tygodniowo’.
WTTJ stało się najbardziej pożądanym klipem na MTV. GNR wzięło w posiadanie całe Sunset Strip, ale dzięki stacji telewizyjnej cały świat stał przed nimi otworem.
W 2001 utwór na nowo rozpalił konflikt między Axlem i Slashem kiedy wokalista odmówił podpisania zgody na użycie go w „Black Hawk Down“ Ridleya Scotta. Axl dolał oliwy do ognia twierdząc, że zgodzi się na użycie utworu ale pod warunkiem nagrania go z nowym składem.
Wg. Axla utwór zainspirowany został przypadkowym spotkaniem w NY. Ktoś podszedł do niego mrucząc słynne „You know where you are...“, a on stwierdził że ów tekst jest zbyt dobry by go pominąć.


Newsa wyszperał niestrudzony Daub

W Estranged było mnóstwo delfinów ponieważ rozstał się ze swoją dziewczyną i powiedział mi: ’Nie chce już fajnych lasek w klipach - wole mieć delfina’.

Myślę, że znaleźlibyśmy z Axlem wspólny język